Ontmoeting met Nicole van Le Clos Léry
In een groen paradijs in de bergen boven Le Val d'Ajol teelt Nicole Hanni brandnetels om ze te verwerken tot smakelijke producten. Quiches, geleien, siroop of ketchup, dit aardemens heeft alles geleerd door zelf verschillende kweekmethodes uit te proberen en haar eigen recepten te ontwikkelen. De eerste oogst van het jaar vindt plaats in de maand mei. We hebben haar ontmoet op haar boerderij om de verrassende deugden van deze plant te ontdekken.
Nicole Hanni, brandnetelboerin
Op het eerste gezicht is Le Clos Léry een klassieke, robuuste boerderij in het zuiden van het gebergte de Vogezen, gebouwd in de 17e eeuw op een vredige open plaats in de bergen boven Le Val d'Ajol. De dikke muren van grijze steen ondersteunen een lang dak met dakpannen en het kruisbeeld voor de boerderij geeft het landgoed een schilderachtig tintje. Op deze boerderij is geen melkkoe of varken of konijn te ontdekken. Nee, dit bedrijf is eerder… prikkelend! Want al zo'n vijftien jaar lang kweekt Nicole Hanni hier de brandnetels die ze verwerkt tot originele en smakelijke producten.
Brandnetels op ruïnes
Voor deze Zwitserse die opgroeide in de bergen van Appenzell kwam het idee om brandnetels te telen als vanzelf. "Toen mijn vader en ik hier in 2006 aankwamen, stond het huis al een aantal jaren leeg en groeiden er al veel brandnetels" vertelt Nicole.
Maar in die tijd had het telen en verwerken van brandnetels nergens succes. "Iedereen verklaarde ons voor gek! Toch groeien er enorm veel brandnetels in de bergen van de Vogezen. De brandnetel is een gemakkelijke plant om te telen en te verwerken, en bevat bovendien veel mineralen: ijzer, magnesium en calcium, honderd keer zoveel als een appel!" voegt Nicole toe.
De snelle groei en oogst van deze plant gaven de doorslag. Nicole Hanni legt uit dat "er veel kleinfruitboeren zijn in de bergen, zoals bosbessen- en bosaarbeienkwekers, die een paar jaar moeten wachten voordat ze hun eerste vruchten kunnen oogsten. Bij de brandnetel ligt dat anders: vanaf het eerste jaar minstens zes oogsten per jaar!"
Bovendien is de brandnetel op het ogenblik in de mode. Hij is al te vinden in de gerechten van een aantal beroemde Franse restaurants en in die van talloze herbergen in de bergen van de Vogezen.
Paarden en brandnetels: een perfect span!
Op boerderij Le Clos Léry vinden we brandnetels, dat is inmiddels wel duidelijk, maar ook paarden. Want Nicole is van beroep paardrij-instructrice. Ze organiseert ritten te paard in de omgeving van Le Val d'Ajol en in het zuiden van de bergen van de Vogezen - zoals een tochten van een uur op speciaal gemarkeerde ruiterpaden - en ook paardenkampen voor kinderen.
Behalve het laten ontdekken van de omgeving dragen de paarden van Nicole actief bij aan de werkzaamheden op de boerderij sinds de prille dagen van het brandnetelavontuur: ze verstrekken de nodige stikstof waar brandnetels zo gek op zijn. In de winter verdwijnen de brandnetelvelden onder een dikke laag paardenmest om de groei van de brandnetels te stimuleren. De productie van Le Clos Léry dankt haar kwaliteit aan de samenwerking tussen paard en plant. "Er is een duidelijke kringloopeconomie tussen de paarden en de brandnetels" constateert de boerin.
De culinaire vondsten van de familie Hanni zijn rijk gevarieerd en gaan verder dan een kruidenthee of de traditionele brandnetelsoep. Nicole vertelt dat haar vader, chef-kok, "in Zwitserland geleerd heeft te werken met brandnetels" en al bij aankomst op Le Clos Léry "begon met het maken van boerenmaaltijden als brandnetelquiches, -soepen, -lasagnes en zelfs brandnetelijs!". Daarop volgden de kant-en-klare producten voor de verkoop, zoals eerst de zoete brandnetelgelei - "voor degenen die eerder van hartig houden, deze gelei is een goede vervanger van honing in combinatie met geitenkaas" - en later de brandnetelsiroop.
De bergen van de Vogezen, een brandnetelparadijs
De brandnetel heeft veel vocht, stikstof en een beetje zon nodig om goed te gedijen. Het gebergte de Vogezen is dus de ideale plek voor de brandnetel. Nicole Hanni vertelt dat “de brandnetels de tien eerste jaren in de tuin groeiden, in de zon, maar dat ze de laatste drie jaar niet vaker dan 3 of 4 keer per jaar oogstte in plaats van 5 à 6 keer. Als dát niets met klimaatverandering te maken heeft... Ik heb de brandnetels toen verhuisd naar een plek met minder zon en meer vocht in een lager stuk van de tuin. Ik ben ook overgestapt op permacultuur door aalbessen, zwarte bessen en bosbessen tussen de brandnetels te planten die de nodige schaduw geven aan de brandnetels en het vochtgehalte op peil houden". Naast de brandnetelgelei van Le Clos Léry staan na de tweede brandneteloogst in juni dus ook vruchtenjams en flessen brandnetelsiroop.
Dat er zoveel brandnetels groeien in de Vogezen is mede omdat brandnetels een eenvoudig en efficiënt voortplantingssysteem hebben. Nicole Hanni zegt dat het stuifmeel van de mannelijke plant door de wind moet belanden bij de vrouwelijke plant om zich te vermenigvuldigen.
Ja, dat wist je niet, hè, dat er bij brandnetels mannetjes en vrouwtjes bestaan! "De heren hebben de voorkeur voor een luchtige bodem waardoor hun bladeren onbelemmerd kunnen groeien, terwijl de dames liever op stenen en rotsen in het bos of op verlaten terreinen groeien". Ze zijn gemakkelijk te herkennen: de mannelijke plant heeft grote, lichtgroene bladeren en de vrouwelijke plant heeft een paarse groeipunt en donkergroene bladeren. Een andere wetenswaardigheid van de expert: "je kunt maar beter geprikt worden door de mannelijke plant. Dan heb je maar drie uur jeuk in plaats van drie dagen met kleine witte blaartjes rondlopen als je door een vrouwelijke plant geprikt wordt!”.
Nicole legt alle geheimen en deugden van de brandnetels uit tijdens haar rondleidingen op de boerderij, elke maandag om 5 uur 's middags in de zomer.
De producten worden verkocht in de boetiek van de boerderij. Le Clos Léry ligt op tien minuten rijden van Le Val d'Ajol in de zuidelijke Vogezen aan een mooie weg door de bossen.
Op het ogenblik zet Nicole Hanni haar paardenactiviteiten op een laag pitje om van Le Clos Léry een open plaats, een ecoboerderij te maken waar meerdere projecten die een link hebben met de aarde en het leven het daglicht gaan zien. Binnenkort heeft het bedrijf er een tuin met geneeskrachtige kruiden en een granotheek bij. Wat de brandnetels betreft, die groeien gewoon door voor de fijnproevers onder ons!
Le Clos Léry bezoeken
Le Clos Léry: op 10 minuten rijden van Le Val d'Ajol (88)
Verkoop van producten op basis van brandnetels op de boerderij vanaf € 5: geleien, siroop, ketchup, jams, sladressings, soepen, enz.